Polska historia pełna jest zrywów niepodległościowych i powstań. Niestety, znaczna ich część kończyła się porażką, często krwawą. Lista zwycięskich powstań nie jest długa, ale – niestety – często zapomniana. Jednym z najważniejszych zwycięskich powstań w polskiej historii jest Powstanie Wielkopolskie, które wybuchło 27 grudnia 1918.
26 grudnia do Poznania przybył Ignacy Jan Paderewski. Wybuch radości z tej okazji był olbrzymi. W odpowiedzi Niemcy zaczęli organizować kontrmanifestacje wspierane przez wojsko, aby zniechęcić i zagłuszyć Polaków. Skutek był odwrotny. 27 grudnia oddziały tzw. Straży Ludowej i innych jednostek paramilitarnych działających w Poznaniu rozpoczęły działania zbrojne przeciwko Niemcom. Tak wybuchło Powstanie Wielkopolskie. Walki rozpoczęły się około godziny 17 niedaleko budynku Prezydium Policji w centrum miasta oraz w okolicach Hotelu Bazar, w którym zatrzymał się Paderewski. Pierwszym zabitym powstańcem był Franciszek Ratajczak, który stał się symbolem powstania.
Powstanie wybuchło w odpowiednim momencie. W Niemczech trwało bowiem zamieszanie związane z bieżącą polityką i nie udało się szybko zorganizować ekspedycji do Wielkopolski. Ważnym elementem było też natychmiastowe przejęcie przez Polaków wszystkich podstawowych instytucji. Urzędy, poczta, administracja i banki funkcjonowały bez większych utrudnień. Poznań znalazł się w rękach powstańców, jednak walki w Wielkopolsce nie ustały, rozszerzyły się na część Kujaw, a także Pomorza. Do 15 stycznia 1919 wojska powstańcze wyzwoliły prawie całą Wielkopolskę tocząc ciężkie walki, m. in. pod Rawiczem i Lesznem.
Wojskami powstańczymi kierowali major Stanisław Taczak i generał Józef Dowbór-Muśnicki. 16 lutego 1919 walki przerwano na skutek rozejmu między Niemcami a państwami Ententy w Trewirze. Wojsko powstańcze podporządkowało się dowództwu Wojska Polskiego w maju 1919. Formalne włączenie Wielkopolski do Polski nastąpiło po podpisaniu traktatu wersalskiego 28 czerwca 1919. Na konferencji pokojowej w Paryżu Polskę reprezentował Komitet Narodowy Polski pod przewodnictwem Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego. Bez wątpienia, działania dyplomatyczne prowadzone jednocześnie z walkami powstańczymi pozwoliły na wypełnienie wszystkich postulatów Wielkopolan. Postanowienia traktatu wersalskiego weszły w życie dopiero 10 stycznia 1920. Na ich mocy oddziały z Wielkopolski przejęły pozostające w rękach niemieckich przyznane Polsce fragmenty Wielkopolski i Pomorza. Tym samym „najdłuższa wojna nowoczesnej Europy” i Powstanie Wielkopolskie zakończyły się sukcesem. Polska, wraz z Wielkopolską, po 123 latach została przywrócona na mapy świata.
Tekst i fot. Wiesław Nosal
Dodaj komentarz